Mapa Serwisu
|
| Charakterystyka geograficzna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza . |
|
Admin dnia grudzie 21 2006 13:24:57
|
Charakterystyka geograficzna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza .
Wyżyna Lubelska jest częścią pasa wyżynnego między Wisłą a Bugiem o przeciętnej wysokości 200- 300 m.n.p.m . Najwyższym wzniesieniem jest Boży Dar 288 m.n.p.m .
Wyżyna zbudowana jest z utworów jury i kredy ułożonych płytkowo. Większość obszaru pokrywają lessy. Podłoże pod lessem jest wyrównane, natomiast pokrywa lessowa silnie urze¼biona. Na lessach utworzyły się żyzne gleby płowe a miejscami bardzo żyzne czarnoziemy. Wapienie kredowe są natomiast skałą macierzystą dla żyznych rędzin. W głębokim podłożu, we wschodniej części regionu , występują utwory karbońskie zawierające węgiel kamienny.
Wyżyna Lubelska jest regionem rolniczym i dominującą uprawą jest pszenica i burak cukrowy.
Od okolic Kraśnika, po granice Polski z Ukrainą i dalej w głąb terytorium tego państwa, ciągnie się przylegające do Wyżyny Lubelskiej Roztocze.
Roztocze zaznacza się na mapie jako wyra¼ny wał, przebiegający z północno-zachodu na południowy - wschód który łączy Wyżynę Lubelską z Podolem.
Ciągnie się on od Kraśnika do Lwowa , osiągając szerokość od kilkunastu do dwudziestu kilku kilometrów. Długość jego w granicach Polski wynosi 110 km . Wysokość kulminacji Roztocza nad poziomem morza wzrasta od 300 m w części północno-zachodniej do 414 m w części południowo-wschodniej.
Cały obszar Roztocza jest zbudowany ze skał wieku kredowego jak; margle, opoki i wapienie. Na nich spoczywają skały młodsze, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Utwory trzeciorzędowe występują jako piaski, piaskowce wapniste i wapienie. Osadziły się one w płytkim morzu, gdzie było bujne życie roślin i zwierząt tworzących rafy. Dowodem tego są różnorodne skamieniałości występujące w dużych ilościach w utworach trzeciorzędowych. W epoce lodowcowej na Roztoczu nasunął się lądolód skandynawski. Wskazują na to gliny morenowe, a głównie głazy narzutowe (granity, kwarcyty) spotykane pojedynczo na wierzchowinach. Z młodszych okresów lodowcowych pochodzą piaski i less.
Roztocze Zachodnie zwane bywa również Roztoczem lessowym od budującej go skały. Posiada ono typowe krajobrazy rze¼by lessowej. W krajobrazie jego uderzający jest kontrast między lekko sfałdowaną wierzchowiną o wysokości 330m.n.p.m a zboczami silnie rozciętymi. Less jako skała szczególnie podatna na niszczenie ma ogromne znaczenie w rozwoju dolin i wąwozów. Klasyczny krajobraz wąwozów występuje w okolicy Szczebrzeszyna i Turzyńca. Wąwozy tworzą tu gęstą sieć i plątaninę bocznych rozgałęzień. Długość poszczególnych wąwozów osiąga kilka kilometrów, a głębokość powyżej 20m. Głębokość wcięcia oraz prostopadłe ich zbocza stwarzają przeszkody w wędrówce przez wąwozy.
Roztocze Łrodkowe zwane jest również Roztoczem piaszczysto-wapiennym od budujących go skał. Posiada ono duże zróżnicowanie krajobrazowe. Podkreśla to tym bardziej kontrast między Roztoczem a Kotliną Sandomierską, w stronę której Roztocze opada wyra¼nie krawędzią. Krawęd¼ wyznacza wąskie pasmo wzgórz, ciągnących się od Terespola do Nowin, zbudowanych ze skał trzeciorzędowych. Rze¼bę krawędzi urozmaicają przełomowe odcinki dolin Szumu (Górecko), Sopotu (Hamernia), Jelenia (Susiec) i Tanwi (Rebizanty).W wąskich i głębokich przełomowych dolinach występują progi skalne-szypoty.
Wewnętrzne partie Roztocza są mniej urozmaicone. Występują tu płaskie monotonne wierzchowiny osiągające wysokość 340-360m.n.p.m między którymi znajdują się suche doliny. Urozmaiceniem tego monotonnego krajobrazu są izolowane wzgórza ostańcowe, wznoszące się ponad nimi. Najokazalszym ostańcem jest Wapielnia (385m), będąca zarazem najwyższym punktem Roztocza Łrodkowego, zbudowana z wapieni trzeciorzędowych.
Roztocze Południowe dzieli Dolinę Sandomierską od Nadbuża. Ma ono urozmaiconą rze¼bę o największych wysokościach bezwzględnych i względnych. Charakterystycznym rysem rze¼by są tu wzgórza ostańcowe. Duże ich skupiska znajdują się koło Huty Lubyckiej. Krągły Goraj i Wielki Dział osiągają największą wysokość 390 m . Zbudowane są one z utworów trzeciorzędowych, które mają tu przewagę nad skałami kredowymi.
Roztocze pod względem klimatu wyodrębnia się od przyległych terenów. Warunki termiczne na Roztoczu są zbliżone do kontynentalnych, średnia temperatura stycznia wynosi -4,0 st. a lipca 17,8 st.
Opady atmosferyczne są tu obfite i wynoszą 700 mm rocznie, a ilość ich wzrasta ku południowo-wschodowi. Największe opady występują w lecie (czerwiec, lipiec).Liczba dni ze śniegiem na Roztoczu wynosi 70-75 rocznie. Obserwuje się tu największe w Polsce wartości nasłonecznienia względnego. Miesiąc sierpień jest najbardziej nasłoneczniony.
Szata roślinna Roztocza jest zróżnicowana. Przyczyną tego jest różnorodność rze¼by, gleb, klimatu. Poczesne miejsce zajmują lasy. Powierzchnia zajęta przez lasy wynosi na Roztoczu Zachodnim 20%,Roztoczu Łrodkowym 43%, a na Roztoczu Południowym 35%. Rozmieszczenie lasów uzależnione jest głównie od jakości gleb. Na Roztoczu Zachodnim na żyznych glebach brunatnych występują lasy liściaste lipowo-grabowe i bukowo-jodłowe. Na Roztoczu Łrodkowym największą powierzchnię zajmuje bór jodłowy. Bory sosnowe koncentrują się na Roztoczu Łrodkowym i Południowym.
Duże znaczenie dla zachowania się pierwotnych lasów miało utworzenie w końcu XVI w. przez ordynata Zamojskiego ogromnego zwierzyńca , obejmującego najpiękniejsze lasy koło dzisiejszego Zwierzyńca.
Na Roztoczu Łrodkowym utworzono Roztoczański Park Narodowy (6824 ha)obejmujący piękne lasy zwierzyniecko-kosobudzkie. Poza tym mamy kilka rezerwatów leśnych, florystycznych i krajobrazowych.
Interesująca jest fauna Roztocza .Z większych zwierząt występują jelenie, sarny, lisy, dziki, wydry, kuny i gronostaje. Do gatunków rzadkich należą gryzonie; popielica, orzesznica, żołędnica i koszatka; ptaki; orlik krzykliwy, myszołów, sowy, pustułka, bocian czarny i kruk; płazy i gady; salamandra, traszki, jaszczurka zwinna, zaskroniec, padalec i gniewosz.
Głównymi ośrodkami przemysłowymi na terenie Wyżyny Lubelskiej i Roztocza są :
- Zakłady mleczarskie Zamość i Krasnystaw
- Zakłady tłuszczowe Bodaczów
- Zakłady cukrowe Klemensów , Werbkowice , Strzyżów i Garbów
- Zakłady przetwórstwa spożywczego Tomaszów i Nieledew
- Zakłady odzieżowe Zamość i Krasnystaw
- Zakłady dziewiarskie Biłgoraj
- Zakłady futrzarskie Kurów
- Zakłady obuwnicze Chełm
- Zakłady lotnicze Łwidnik
- Fabryka samochodów ciężarowych Lublin
- Zakład produkcji rolno-spożywczej w Leonowie
- Przemysł wydobywczy Bogdanka
- Cementownia Chełm
- Fabryka łożysk tocznych Kraśnik
- Zakłady azotowe Puławy
- Wytwórnia sprzętu komunikacyjnego świdnik
Roztocze jest ciekawym regionem turystyczno-wypoczynkowym. Zagospodarowanie turystyczne Roztocza nie jest jeszcze dostateczne. Najlepiej przedstawia się ono na Roztoczu Łrodkowym, gdzie w Józefowie, Krasnobrodzie, Majdanie Sopockim ,Suścu i Zwierzyńcu znajdują się ośrodki wczasowe, stacje turystyczne oraz obiekty sportowe (kąpieliska).Niewystarczająca baza turystyczno-wypoczynkowa uzupełniana jest prywatnymi kwaterami. Miejscowością uzdrowiskową Roztocza jest Horyniec znany ze ¼ródeł siarkowych i borowin. Na Roztoczu poprowadzono 10 szlaków turystycznych.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
