Mapa Serwisu
|
| Badania rynkowe i marketingowe |
|
Admin1 dnia marca 15 2007 13:41:37
|
Badania rynkowe i marketingowe
Badania rynkowe
Rynek to ogół stosunków wymiennych między sprzedającymi, oferującymi towary lub usługi i reprezentującymi podaż a kupującymi, zgłaszającymi zapotrzebowanie na towary i usługi, reprezentującymi popyt.
podmioty rynkowe – sprzedający i kupujący
przedmioty rynkowe – towary i usługi
Wzajemne stosunki i zależności między podmiotami i przedmiotami rynku kształtują podaż
i popyt oraz wpływają na poziom cen. Tak pojęty rynek działa w otoczeniu gospodarczym
i społecznym, które ma wpływ na popyt, podaż i cenę.
Badanie rynku to oparte na naukowych podstawach rozpoznanie mechanizmu rynku, jego struktury, stanu i rozwoju jego elementów w celu stworzenia przesłanek do podejmowania decyzji.
Mechanizm rynkowy to wszelkie popytowo - podażowe sprzężenie między sprzedającymi
i kupującymi różne rodzaje zasobów, co umożliwia wystąpienie podobnych sprzężeń w sferze dóbr finalnych.
Badania rynkowe są ściśle związane z badaniami marketingowymi ale się od nich istotnie różnią.
Badania rynkowe mają z reguły: Badania marketingowe mają z reguły:
- charakter obiektywny - charakter subiektywny
- są prowadzone w skali makro - są prowadzone w skali mikro
- najczęściej wykorzystywane są metody ilościowe - najczęściej wykorzystywane są metody ilościowe i jakościowe
- dane pochodzą przeważnie ze ¼ródeł wtórnych - dane pochodzą przeważnie ze ¼ródeł pierwotnych
- mają charakter pełny i wyczerpujący - są niezupełne, niewyczerpujące, niereprezentatywne
Marketingowy system informacyjny jest to skoordynowany zespół ludzi, działań i narzędzi, głównie systemów komputerowych, którego celem jest wytwarzanie, przechowywanie i wykorzystywanie danych dostarczonych przez badania marketingowe.
Dzięki organizacji sieci przepływu danych w ramach przedsiębiorstwa decydenci są na bieżąco zaopatrywani w niezbędne informacje.
Dane są symbolami przenoszonymi a pomocą sygnałów, czyli nośników danych.
Informacja natomiast jest zawarta w danych. Dane (informacje) przemieniają się w informacje w chwili ich odbioru i interpretacji przez człowieka.
O użyteczności informacji przesądzają:
dostępność
dokładność (kto dokonał, dla kogo, jakie metody i instrumenty zostały wykorzystane)
aktualność (kiedy nastąpił pomiar pierwotny)
odpowiedniość (w jakim stopniu zaspakajają potrzeby informacyjne w naszej firmie)
porównywalność (czy tak samo są liczone wska¼niki)
Cele:
dostarczanie informacji dla zarządzania całością procesów marketingowych w firmie
bezpośrednie wspieranie procesu sprzedaży i jego obsługi
możliwie szybka identyfikacja możliwości nowych produktów i usług
ustalenie konkurencyjnych cen
kontrola kosztów działalności marketingowej
analiza efektywności działalności marketingowej (badania marketingowe, promocja)
Model systemu informacji marketingowej.
Baza danych:
• Informacje pochodzące z formalnych badań marketingowych (zrealizowanych projektów badawczych).
• Informacje od sprzedawców, dystrybutorów, agentów itp.
• Informacje pochodzące z różnych komórek (działów) przedsiębiorstwa (księgowość, zbyt, produkcja)
• Informacje ze ¼ródeł wtórnych, takich jak prasa fachowa, publikacje statystyczne, listy adresowe itp.
Różnice między badaniami marketingowymi a systemem informacji marketingowej
akcent położony jest na operowanie informacjami zewnętrznymi operuje informacjami zewnętrznymi i wewnętrznymi
badania są związane z rozwiązywaniem problemów związane z rozwiązywaniem problemów i z sygnalizowaniem potrzeb działań zapobiegawczych
funkcjonowanie w sposób skokowy: od projektu do projektu funkcjonuje w sposób ciągły
nie jest regułą oparcie badań na wykorzystaniu komputera reguła powinno być wykorzystanie komputera
badania jako ¼ródło informacji łączy się z systemem informacji marketingowej system obejmuje poza badaniami inne podsystemy
system jest otwarty na przyszłość
Badania marketingowe to systematyczne gromadzenie, przechowywanie i analizowanie informacji dotyczących problemów związanych z marketingiem dóbr i usług.
Obejmują informacje w różnych przekrojach czasowo-przestrzennych o:
rynku
zachowanie się konsumentów oraz innych finalnych odbiorców
środkach taktyki i strategii marketingowej oraz efektach ich zastosowania
Pojęcie badań marketingowych jest szersze niż pojęcie badań rynku, a to ostatnie jest ogólniejsze od pojęcia „analiza rynku”
Analiza rynku – dotyczy okresu krótkiego
Badania rynku
Badania marketingowe
Marketingowy System Informacyjny – pojęcie najszersze
Kiedy badania marketingowe są konieczne:
1. Kiedy chcesz się obejrzeć w rynkowym wielowymiarowym lustrze.
2. Kiedy występują potrzeby informacyjne, wynikające z konieczności podjęcia decyzji rynkowych.
3. Kiedy pojawiają się różne możliwe warianty decyzji, a są trudności z wyborem najbardziej korzystnego.
4. Kiedy występuje konflikt wewnątrz organizacji na tle prowadzonej polityki celów czy strategii.
5. Kiedy pojawiają się symptomy spadku udziałów w rynku czy słabości dystrybucji.
6. Kiedy realizowany program marketingowy daje dobre wyniki i pragniemy poznać przyczyny sukcesu (krytyczna analiza czynników sukcesu).
7. Kiedy zamierzasz podjąć realizację czegoś nowego (odmiennego: wprowadzenie nowego produktu na rynek, zmiana polityki cenowej, tworzenie nowych kanałów dystrybucji, nowe opakowanie, wejście na nowy segment rynku).
Badań marketingowych nie prowadzimy gdy:
1. Informacje pokazują się w ¼ródłach wtórnych.
2. Mamy za mało pieniędzy na badania marketingowe.
3. Nie chcemy się odkryć przed konkurencją.
4. Korzyści są mniejsze od nakładów.
Czemu służą badania marketingowe oraz zakres podejmowania decyzji.
I. Planowanie działalności (cele długo- i krótkoterminowe)
Jaki będzie nasz popyt w przyszłości ?
Czy wprowadzić nasz produkt na inny rynek ?
II. Marketing (rynek, produkt, cena, promocja)
A. Rynek
Jakie segmenty można wyodrębnić ?
Jakie preferencje występują wśród klientów ?
B. Produkt
Jaką nazwę powinien otrzymać nowy produkt ?
Czy zmienić opakowanie?
C. Cena
Po jakiej cenie powinna być sprzedaż ?
Czy stosować obniżki sezonowe ?
D. Promocja
Czy reklama jest skuteczna ?
Jakie formy reklamy stosować ?
E. Dystrybucja
Kto będzie pośrednikiem ?
F. Efektywność działania firmy (kontrola działań)
Jaki jest udział sprzedaży w rynku ?
Czy konsumenci są zadowoleni ?
Jaka jest opinia o naszej firmie na rynku ?
Podział badań marketingowych:
1. Eksploracyjne / przyczynowo – skutkowe (w sytuacji niepewności i nieokreśloności)
sprzedaż spada i nie wiemy dlaczego
czy konsumenci będą zainteresowani naszym produktem ?
2. Opisowe - świadomość istnienia produktów (marki, znajomość produktu), usługi
kto kupuje nasze produkty, a kto u konkurencji ?
jakie cechy naszych produktów są preferowane przez konsumentów ?
3. Dora¼ne – jasno zdefiniowane
czy nabywcy zechcą kupić więcej naszego produktu, jeżeli będzie on w nowym opakowaniu ?
czy nabywcy zechcą kupić więcej naszego produktu, jeżeli cenę obniżymy o 1,00 ?
która z propozycji kampanii reklamowej będzie najskuteczniejsza ?
Zakres badań marketingowych
Badanie warunków działania
Badanie zjawisk zewnętrznych
Badanie zjawisk wewnętrznych
(wnętrze firmy)
badania ogólne warunków działania (elementy ekologii, technologii, czynniki ekonomiczne, inf. o bezrobociu, korzystamy ze ¼ródeł wtórnych, opracowań statystycznych, Dzienników Ustaw);
badania struktury podmiotów rynku (wielkość rynku, ile produktów i usług się sprzedaje, ilu działa konkurentów, jaką maja siłę, jaka jest walka konkurencyjna);
badania potrzeb i popytu (kto jest naszym nabywcą, kiedy kupują, jak kupują, czym płacą, do czego używają naszego produktu, jakie potrzeby są zaspokajane przez naszych klientów badanie technik i technologii (do jakich technologii mamy dostęp);
badania zasobów firmy (finansowe, rzeczowe i ludzkie, jakie umiejętności mają nasi pracownicy);
Badania instrumentów działania
Badania rezultatów działania
związane z produktem (jakie potrzeby zaspokaja nasz produkt, jakie preferencje zaspokaja, jakie są nasze przyzwyczajenia oraz potrzeby, czy nasz produkt zaspokaja potrzeby konsumentów na danym rynku, opakowanie i marka, czy dana marka jest w stanie dobrze się sprzedawać, wielkość opakowania, kolory);
związane z ceną (czy cena zostanie zaakceptowana przez nabywców, czy popyt jest elastyczny cenowo);
z dystrybucją (kanały dystrybucji);
z promocją (czy nasz produkt jest wystarczająco promowany, które media są najbardziej odpowiednie dla naszego produktu); wyników sprzedaży (ile sprzedajemy, dla kogo więcej, dla kogo mniej);
udziału w rynku (jaki jest wysoki);
wizerunku (image) firmy (jak jesteśmy postrzegani, czy jesteśmy rozpoznawani przez konsumentów czy nie, czy jesteśmy dobrze położeni – miejsce firmy);
Procedura badań marketingowych
1. Sformułowanie problemu badawczego
musimy mieć jakiś problem, potrzebę informacyjną, problem badawczy wynika z sytuacji, np. obserwując rynek dochodzimy do wniosku, że konkurencja ma większy udział w rynku, pytamy co zrobić, żeby dogonić konkurencję;
problem decyzyjny:
wymaga informacji czy nasz produkt jest wystarczającej jakości, czy jest dostępny, czy nie jest za drogi następnie budujemy problem badawczy
potrzeby informacyjne:
np. czy nasze opakowanie ma być kontynuacja starego, czy powinniśmy je całkiem zmienić
hipotezy badawcze:
nowe opakowanie powinno być utrzymane w dotychczasowej tonacji kolorystycznej, ale należy zmienić krój liter na pochyły;
klientom najbardziej przeszkadza długie oczekiwanie w kolejce
problem badawczy:
ocena efektywności alternatywnych opakowań
2. Określenie projektu badań
pytania związane z zakresem badań:
przedmiotowy – co badać (opakowanie, markę, właściwości danego produktu, dostępność)
podmiotowy – kogo badamy (gospodarstwa domowe, ilu osobowe, jak zamożne)
przestrzenny – gdzie (w Polsce, Wielkopolsce, Poznaniu)
czasowy – kiedy (w maju 2001 r.)
! musimy wiedzieć co już wiemy na dany temat
3. Określenie metody zbierania informacji
od tej metody wiele zależy, musimy wiedzieć czy wybieramy obserwację, eksperyment czy wywiad;
4. Określenie formy zbierania informacji
opracowanie kwestionariusza ankietowego
sposób badania konsumenta np. test ślepy, prezentacja produktu
jaki materiały będę wykorzystane;
5. Dobór próby do badań
ile osób musimy zbadać, jak je dobrać – losowo czy nie, jak je znale¼ć;
6. Zbieranie danych
ankieterzy, jaki zakres danych
Ankieta
Dane surowe
Dane czyste
(weryfikacja, odpowiednie dane przekładamy na liczby)
Analiza
7. Analiza danych i interpretacja wyników
8. Przygotowanie raportu końcowego.
¬ródła informacji
¬ródła informacji
¼ródła wtórne
są tanie i szybkie
¼ródła pierwotne
pozyskiwanie informacji trwa dłużej i jest droższe, mają przewagę, że są aktualniejsze od wtórnych i odpowiadają wprost na takie pytania, które nas interesują
zewnętrzne
wewnętrzne
najtańsze, najszybsze
zewnętrzne
zlecamy wyspecjalizowanym agencjom
wewnętrzne
te, które gromadzi dana firma we własnym zakresie
¬ródła wtórne (wewnętrzne)
statystyka obrotów – dział księgowości, sprzedaży
statystyka zleceń – dział sprzedaży (kto zamawia, ile)
rachunek kosztów i wyników
kartoteka (baza danych) klientów
korespondencja klientów
sprawozdania agentów firmy, zaopatrzenia i obsługi klienta
¬ródła wtórne (zewnętrzne)
rocznik statystyczne (ogólny, branżowy)
rocznik statystyczny województw
informacje statystyczne miesięczne, kwartalne
opracowania statystyczne (handel zagraniczny)
publikacje specjalistyczne GUS (np. Wyniki Spisu Powszechnego)
publikacje organizacji, zrzeszeń, związków
budżety gospodarstw domowych
badania rachunkowości rolnej
publikacje instytutów naukowych (PAN)
publikacje w masmediach
katalogi (MTP, POLAGRA)
CBOS
agencje badań marketingowych (PENTOR , PRESTO)
REGON – mówi o firmach
PESEL – mówi o osobach
książka telefoniczna
panorama firm
Czynniki decydujące o wiarygodności ¼ródeł wtórnych:
1. Dostępność
2. Dokładność zależy od: pochodzenia, metod, instrumentów, celu, badacza)
3. Aktualność
4. Odpowiedniość (zgodność zakresu dostępnych danych z zakresem potrzeby informacyjnej decydentów)
5. Porównywalność
¬ródła pierwotne:
opracowania sporządzone na podstawie wyników badań ankietowych, wywiadów osobistych, pocztowych, telefonicznych
wyniki obserwacji
wyniki eksperymentów
Badania pierwotne pośrednie:
nie ma bezpośredniego kontaktu osoby badanej z badającą
ankieta – samodzielne wypełnianie przez respondenta, może być pocztowa, prasowa, telefoniczna, radiowa, telewizyjna, komputerowa, opakowaniowa, audytoryjna, ogólna
wywiad – jeżeli jesteśmy odpytywani przez ankietera
inne:
wywiad telefoniczny
metoda delficka
panel (pocztowy, telefoniczny, bezpośredni), robimy badania systemowe, wybieramy pewną stałą grupę osób i przeprowadzamy ankietę co pewien okres czasu właśnie na tej grupie, z grupy mogą się wykruszać poprzez wyrażenie braku chęci dalszego uczestnictwa lub w sposób naturalny (przeprowadzka, śmierć)
Badania pierwotne bezpośrednie:
wywiad (standaryzowany – ankietę ma ankieter, prezentuje ją i nie możemy w niej nic zmienić i niestandaryzowany – ankieter ma wypisane pewne problemy ogólne i sam decyduje o formie jej przeprowadzenia, o zadawanych pytaniach)
osobisty
grupowy np. fokusy
metody projekcyjne ( nie pytamy bezpośrednio konsumenta o jego zdanie, pokazujemy mu np. rysunek, przedstawiający pewną scenkę, zadaniem konsumenta jest uzupełnienie napisów w chmurkach), badanie wykorzystuje psychologię
inne:
pomiar fizjologiczny
obserwacja
rejestracja i spis
degustacje i oceny próbek
eksperymenty
laboratoryjny – wszystko dzieje się w otoczeniu zamkniętym, tworzymy w pomieszczeniu namiastkę rzeczywistości np. sklep, zapraszamy respondentów i przeprowadzamy badanie
• test audytoryjny
• metoda stm
• test tachiskopowy
terenowy: odbywa się w warunkach naturalnych
• test rynkowy standardowy
• test rynkowy kontrolowany
symulacja
• komputerowa
Dobór próby
Korzyści z doboru próby:
1. Oszczędza czas.
2. Oszczędza pieniądze.
3. Zwiększa dokładność oraz wiarygodność wyników.
4. Ułatwia prowadzenie badań związanych z koniecznością wypróbowania produktu.
Proces doboru próby:
1. Określenie populacji generalnej np. obywatele Polski i badanej np. ci, którzy regularnie jedzą czekoladę;
populacja generalna – skończona zbiorowość, z której badacz będzie wybierał
populacja badana – to zbiorowość, której wszystkie elementy mają wspólne cechy
i o której badacz chce uzyskać określone informacje, w celu rozwiązania problemu badawczego
2. Określenie jednostki próby: czy badamy gospodarstwa domowe, czy osoby indywidualne;
jednostka próby może być jednocześnie elementem populacji badanej;
element populacji – jest zwykle jednostką naturalną, np. respondent, produkt
jednostka próby – może być prosta 1 osoba respondent, i złożona grupa, gospodarstwo domowe, firma.
3. Określenie wykazu (operat badań) populacji badanej (lista wszystkich badanych osób);
wykaz (operat) badanej populacji – lista, z której dobiera się próbę odwzorowującą badaną populację
Zapamiętaj !
Zasady, które powinien spełniać wykaz:
• odpowiedniość – wierne odzwierciedlenie, aktualność
• kompletność – wszystkie jednostki
• dokładność – nie może zawierać jednostek nie istniejących lub nie należących do populacji
• dogodność – powinien być ponumerowany i dostępny
4. Określenie liczebności próby (policzyć według wzoru),
liczebność próby należy określić jeszcze przed zastosowaniem metody jej doboru, ponieważ bez znanej wielkości próby minimalnej nie można jej pobrać z określonego wykazu;
5. Wybór metody doboru próby (czy będzie losowo, czy celowo),
metoda doboru próby jest to sposób, w jaki elementy populacji badanej są dobierane z tej populacji;
6. Zaplanowanie i pobranie próby,
zaplanowanie procesu doboru próby polega na pisemnym sformułowaniu planu wprowadzenia w życie podjętych dotychczas decyzji związanych z doborem próby; plan opisuje takie problemy, jak operacyjne zdefiniowanie jednostki próby, obliczenie wielkości próby minimalnej, instrukcje dla osób prowadzących pomiary, instrukcje postępowania, gdy dobrana jednostka jest niedostępna itd.
Metody doboru próby.
1. Metody losowe – znamy błąd, zakładamy go na wstępie
a) prosty dobór losowy stosujemy tylko wówczas gdy mamy operat
dobór losowy – przypadek losowy decyduje o tym, które jednostki zostają dobrane, każdy ma szansę
prosty dobór losowy – mała jednostka ma jedną szansę.....................................
losowanie – zastępuje się poszczególne jednostki losami, które miesza się w naczyniu, następnie losuje się odpowiednią liczbę losów niezbędną do badań
liczby losowe – ponumerowanie wszystkich jednostek danej zbiorowości i odczytanie w ustalonej kolejności, poczynając od jakiegokolwiek miejsca, tyle liczb z tablic liczb losowych ile jednostek ma liczyć dana próba losowa
dobór systematyczny –polega na wykazaniu z uporządkowanego zbioru odpowiedniej liczby jednostkowej w równych odstępach, metodę tę stosuje się do doboru dużych prób z dużych wykazów
N – liczebność ogólna zbiorowości
n – liczebność częściowa zbiorowości, którą chcemy badać
k – interwał
k = N/n
np.
N = 50 n = 10 k = N/n = 50/10 = 5
odp. co 5 osobę będziemy wybierać do próby
b) warstwowy (warstwy jednorodne)
polega na tym, że za nim będziemy losować dzielimy grupę na jednorodne warstwy np. gospodarstwa domowe według zamożności, czy ilości osób w rodzinie, a następnie dokonuje się wyboru w każdej warstwie proporcjonalnie do liczebności
c) zespołowy polega na losowaniu całych zespołów jednostek (np. zespołu ulic danego miasta, zespołu mieszkańców danego bloku, zespołu klatki) a nie pojedynczych jednostek
d) wielostopniowy - losowanie badanych jednostek etapowo, stopniowo np. w pierwszej kolejności województwa, w ramach wylosowanych województw miasta, potem dzielnice, następnie w ramach dzielnic ulice, potem numery domów a na końcu konkretne mieszkanie
e) wielofazowy – losowanie większej próby losowej, następnie wybrać z niej jedną lub kilka prób do badań
f) kombinowany – połączenie wszystkich metod
2. Metody doboru nielosowego – nie znamy błędu
dobór nielosowy – wybór konkretnych jednostek o ustalonych z góry charakterystycznych cechach
a) kwotowy (proporcjonalny) – najbardziej rozpowszechniony, najpierw określamy jaka jest struktura populacji badanej, jakie cechy różnicują je w dany sposób, a następnie dobieramy naszą populację tak, aby miała podobną strukturę, tak więc metoda opiera się na założeniu, że próba jest reprezentatywna dla wszystkich elementów badanej populacji; struktura próby ze względu na istotne cechy jest taka sama, jak struktura badanej zbiorowości;
wybór określonych segmentów próbki w proporcji odpowiadającej strukturze zbiorowości generalnej; przyjmuje się założenie, że próba jest reprezentatywna jeśli jej struktura (oparta na kilku podstawowych cechach populacji np. wieku, płci) odpowiada strukturze zbiorowości
b) jednostek typowych, przykładem są przeciętne gospodarstwa domowe o przeciętnych dochodach i wielkości rodziny, uliczni przechodnie w powszedni dzień, grupy przyjaciół i zrzeszenia, testowanie nowego produktu żywnościowego przez dodanie go do innych sprzedawanych produktów; metoda ta jest często stosowana we wstępnych etapach badań, gdzie wymagana jest szybkość i małe koszty, np. do pomiaru pilotowego, sprawdzenia kwestionariusza;
jednostka typowa – dobór jednostek uważanych za przeciętne
c) eliminacji w oparciu o wska¼niki koncentracji badanego zjawiska, uwzględnia się jednostki, w których skupia się znacząca część populacji, skrajne się odrzuca
d) kule śniegowe
ćwiczenia
Przedsiębiorstwo Spółka Akcyjna Spółka z o. o.
inwestycyjna konsumpcyjna inwestycyjna konsumpcyjna
Małe 89 109 254 159
Łrednie 65 98 95 56
Duże 23 32 15 19
Suma 177 239 364 234
N = 1014
n = 36 przedsiębiorstw
6 ankieterów
Przedsiębiorstwo Spółka Akcyjna Spółka z o. o.
inwestycyjna konsumpcyjna inwestycyjna konsumpcyjna
Małe 8,8 % 3 10,6% 4 25% 9 15,7% 6
Łrednie 6,4 % 1 9,7 % 4 9,4 % 3 5,6 % 2
Duże 2,3 % 1 3,1 % 1 1,5 % 1 1,9 % 1
Suma 5 9 13 9
8,8 % * 36 = 3
Błędy doboru próby
losowe nielosowe
przypadkowe
systematyczne
• błąd wyboru populacji (¼le określimy populację badaną)
• błąd struktury (gdy coś pominiemy przy operacie)
• błąd losowy próby
• błąd wyboru
• błąd braku reakcji
• błąd pomiaru
błąd wyboru populacji – błędnie zdefiniowana populacja generalna, która jest przedmiotem badań
błąd struktury – operat losowania nie zawiera wszystkich elementów
błąd losowy próby – polega na tym, że struktura próby i jej parametry są inne niż te wielkości w populacji generalnej; ten typ błędu wyraża stopień reprezentatywność próby określonej za pomocą doboru losowego
błąd wyboru – zdarza się często przy nielosowym doborze próby i wyraża stopień reprezentatywności próby, określonej za pomocą metod doboru nielosowego w porównaniu z doborem losowym
błąd braku reakcji – gdy pewna część jednostek z wylosowanej próby:
odmawia udziału w badaniach
jest nieosiągalna dla badacza
nie chce udzielić odpowiedzi na pewne pytania
błąd ten wyraża różnicę między wylosowaną próbą a próbą rzeczywiście uczestniczącą
w badaniu
błąd pomiaru – błędy wynikają z różnicy między wynikiem osiągniętym w danym pomiarze a wynikiem poszukiwanym przez badacza; ¼ródłem tego błędu może być wadliwe zaprojektowanie instrumentu pomiarowego;
błędy zawarte:
a) w pytaniach kwestionariuszowych (sugerujące, wieloznaczne, drażliwe, wieloproblemowe),
b) w sposobie prowadzenia wywiadu (pośpiech, obecność osób trzecich),
c) wynikające z interakcji badacz – respondent (chęć zaimponowania ankieterowi, wstyd przed udzieleniem odpowiedzi), powodują one powstanie niezgodności pomiędzy informacjami, których poszukuje badany, a tymi, które są wynikiem procesu badawczego;
Ankieta
Ankieta to zbieranie informacji poprzez dopytywanie
• ułatwia prowadzenie wywiadu
bez niej ankieter mógłby pominąć ważne pytania, ¼le je sformułować, respondent mógłby pogubić się we własnych odpowiedziach;
• sprawia, że wywiad jest interesujący
ankieta prowadzi respondenta od zagadnienia do zagadnienia w sposób logiczny i celowy;
• zmusza do utrzymania dyscypliny zadawania wszystkich pytań we właściwej kolejności
sprzyja koncentracji na właściwym temacie respondenta i ankietera
• wspomaga pamięć
nawet jeśli ankieta ma być tylko podręczną listą pytań, przypomina tematy wywiadu i kolejność pytań;
• ułatwia pracę ankietera
praktycznie każdy może postawić pytania i zanotować odpowiedzi; jasne i właściwe uporządkowanie pytań czynią pracę łatwiejszą;
• upraszcza zapisywanie danych
gdyby nie kwestionariusz ankietowy zbieranie danych od dużej liczby osób byłoby bardzo skomplikowane.
Błędy ankiety
pytania, których znaczenie niedokładnie odzwierciedla intencje badającego
pytania całkowicie pominięte
pytania, które nie pozwalają ustalić ścisłego znaczenia odpowiedzi
pytania długie i skomplikowane
pytania powtarzające się
pytania, które nie pozwalają respondentowi udzielić właściwej odpowiedzi
zły układ pytań, przy którym ankieter ma wątpliwości co do ich kolejności lub stawia je w złej kolejności
zbyt wiele pytań (do przyjęcia 4-stronnicowa ankieta)
pytania niewłaściwie rozmieszczone i nieodpowiednio grupowane
strony ankiety ułożone w niewłaściwej kolejności, brak numeracji stron.
Rodzaje ankiet
ustrukturowana
- nie pozostawia ankieterowi żadnej swobody co do sposobu, czy kolejności zadawania pytań
- stosuje się w badaniach, w których trzeba przeprowadzić bardzo dużą liczbę wywiadów
- zawiera pytania otwarte, częściej jednak zamknięte, z gotowym zestawem odpowiedzi do wyboru
- ankieta mało elastyczna; musimy te pytania przeczytać w kolejności
częściowo ustrukturowana
- pytania są ułożone tak jak w konwencjonalnej ankiecie
- ankieter może rozpocząć wywiad od dowolnego pytania w zależności od sytuacji
- może pomijać niektóre pytania i wracać do nich pó¼niej
- ankieta taka stanowi narzędzie dające ankieterowi większą możliwość pogłębienia wywiadu
- znaczna rola ankietera, ograniczona kontrola
- istnieje możliwość, że ankieterzy będą w różny sposób interpretować pytania i odpowiedzi
- częściowo elastyczna
- powinien pracować bardzo doświadczony ankieter, który wie jak wykorzystać zalety tej ankiety
- idealnie jest kiedy badacz sam ją pó¼niej opracowuje, wówczas nie popełnia błędów przy analizie
nieustrukturowana
- lista pytań konkretnych stosowana w wypadkach, w których informacje uzyskuje się w wyniku dyskusji, a nie sformalizowanego wywiadu
- lista pytań przypomina bardziej notatki „dla pamięci” niż ankietę
- ma podpowiadać pytanie, które trzeba zadać, ale nie formułuje tych pytań bezpośrednio
tematy, które chcemy poruszyć, nie konkretne pytania, w zależności od rozmówcy będziemy zadawać ilość pytań i ich rodzaj
- pytania powinny być formułowane w trakcie samego wywiadu, odpowiednio do konkretnej sytuacji
Kwestionariusz ankietowy to zbiór pytań zapisany w określony sposób na papierze lub np. na dyskietce w celu uzyskania odpowiedzi.
Rozróżniamy:
- dla postaci pisemnej kwestionariusze ankietowe
- dla postaci ustnej kwestionariusz wywiadu.
Ten sam kwestionariusz nie może być stosowany wielokrotnie w tym samym badaniu, zawsze tworzymy nowy, pytania mogą się powtarzać, ale modyfikujemy je, gdyż mamy już trochę doświadczenia w budowie, bo przeprowadzamy kolejny wywiad na ten sam temat i chcemy poznać różnicę wypowiedzi.
Kwestionariusz składa się z następujących części:
- nazwa badania bąd¼ jego hasło, nazwa instytucji przeprowadzającej badanie umieszcza się w nagłówku kwestionariusza
- treść apelu pod adresem respondentów
- uwagi, instrukcje dotyczące sposobu udzielania odpowiedzi na pytania zamieszczone w kwestionariuszu
- pytania merytoryczne związane z celami i przedmiotem badań (zwykle od ogółu do szczegółu)
- metryczka, za pomocą której uzyskuje się niezbędne informacje o indywidualnych cechach respondenta
-WZÓR-
Wyższa Szkoła
Zarządzania i Bankowości
Studia licencjackie
(kto firmuje tą ankietę, adres, telefon
jeżeli firma chce pozostać w ukryciu
to piszemy np. AGENCJA REKLAMOWA
FOKUS)
ANKIETA XYZ
Szanowni Państwo
Uprzejmie prosimy o wypełnienie kwestionariusza ankietowego. Wyniki wykorzystane zostaną tylko i wyłącznie do analiz..........
Prosimy właściwy wariant zaznaczyć krzyżykiem (w kółeczko, podkreślić)
Pytania merytoryczne
1.
2.
3.
metryczka
3. lub zaczynamy od 1.
Uprzejmie dziękujemy za wypełnienie ankiety.
Zasady prawidłowej budowy kwestionariusza.
1. Pytania powinny dotyczyć faktów, które respondenci mogą sobie przypomnieć (5-6 lat temu mało pamiętamy.
2. Pytania powinny być zrozumiałe, jasne dla każdego respondenta ( nie stosować języka branżowego, specjalistycznego).
3. Nie należy wymagać uogólnień w odpowiedziach na pytania np. co ludzie myślą, co kobiety myślą itp.
4. Należy unikać pytań naprowadzających respondenta na oczekiwane przez organizatora badań odpowiedzi.
5. Należy unikać pytań kłopotliwych dla respondenta.
6. Kwestionariusz powinien dotyczyć faktów i opinii, w mniejszym stopniu motywów postępowania.
7. Pytania powinny dotyczyć tylko jednej sprawy, w przypadku pytań obejmujących wiele zagadnień należy przyjąć zasadę eliminacji pozostałych spraw lub podzielić pytania na kilka oddzielnych pytań.
8. Wszystkie pytania kwestionariusza powinny być opatrzone w wariantowo różne odpowiedzi.
9. Pytania kwestionariusza powinny być podawane we właściwej kolejności, uwzględniając zasadę przechodzenia od ogółu do szczegółu (np. Czy lubię lody?, a potem Jakie lody lubisz najbardziej?).
10. Układ , prezentacja graficzna pytań powinny ułatwić odpowiedzi.
Etapy budowy kwestionariusza.
1. Cel i problem badawczy.
po co robimy te badania ankietowe, na jakie pytania mają dać nam odpowied¼, jakie problemy rozwiązać?
2. Wstępna lista pytań.
3. Wstępne skalowanie odpowiedzi.
próbujemy wstępnie ustalić warianty odpowiedzi
4. Wstępne sprawdzenie pytań poprzez:
rozmowy z kolegami
konsultacje ze zleceniodawcą
konsultacje naukowe
5. Kwestionariusz próbny.
6. Badania pilotażowe.
Badania te muszą zawsze być przeprowadzone, przeważnie wśród niedużej grupy respondentów, kwestionariusz testujemy pod względem zrozumienia pytań, czy możemy coś dodać czy coś wyrzucić.
7. Opracowanie ostatecznej wersji ankiety.
Zasady budowy kwestionariusza.
1. Treść pytań
niezbędne pytania
zdolność respondenta do udzielenia odpowiedzi
skuteczność/chęć udzielenia odpowiedzi
2. Formułowanie pytań:
dobór słownictwa
sugestywność i emocjonalność pytań
bezpośredniość pytań
układ odniesienia (o tym o czym my możemy powiedzieć, nie co inni np. wszyscy ludzie, inne kobiety)
3. Kolejność pytań
od ogółu do szczegółu
wzbudzanie zainteresowania
stopniowe wyczerpanie tematu (bloki tematyczne)
4. Instrukcje kwestionariuszowe
informacje o sposobie odpowiedzi
kierujące procesem pomiaru (filtracje)
wyjaśnienie pytań (np. hierarchia wartości itp.)
kierujące uwagę respondenta
Rodzaje pytań
dotyczące zachowań:
• są to pytania „co”, „kiedy”, „jak”
• ogólnie mówiąc dotyczą one faktów
• można je wykorzystać do ustalenia wielkości rynku, udziałów w rynku, określenie poziomu wiedzy konsumentów o produktach, stanie posiadania, przewidywanych zamierzeniach itp.
dotyczące postaw
• badają wyobrażenia klientów, ich opinie i postawy, ich spostrzeżenia, które mogą lecz nie muszą odpowiadać prawdzie
• mając takie informacje, można określić pozycję firmy lub produktu na rynku i na tej podstawie opracować strategię zwalczania konkurencji.
pytania klasyfikacyjne
• pozwalają ustalić, czy różne grupy respondentów myślą i zachowują się w inny, właściwy sobie sposób; rynek może podzielić odpowiednio naszych respondentów
• występuje różna klasyfikacja na rynku konsumpcyjnym i przemysłowym
pytania otwarte
Pozostawiają respondentom pełną swobodę odpowiedzi. Ankieter zapisuje ją tak dokładnie jak to możliwe. Pytania te są najlepsze w takich momentach, w których trudno przewidzieć odpowiedzi.
Stosujemy je w następujących sytuacjach:
• aby wprowadzić respondenta w temat ankiety i pomóc mu odświeżyć pamięć
• po serii monotonnych, szczegółowych pytań na jeden temat
• aby przywrócić zainteresowanie ankietą lub zmienić wątek
• kiedy chcemy sporządzić wyczerpującą listę sądów np. motywów skłaniających ludzi do zakupu danego asortymentu lub w ogóle nie jesteśmy w stanie przewidzieć odpowiedzi
• gdy chcemy poznać spontaniczną, nie zasugerowaną znajomość produktu
• kiedy obawiamy się, że w przypadku podania kategorii do wyboru respondenci będą zaniżać lub zawyżać częstotliwość odpowiedzi
wymagają pracochłonnej analizy
pytania zamknięte
Zawierają rozłączny i wyczerpany zestaw możliwych odpowiedzi. Pytania zamknięte są wygodne dla respondenta, który czyta odpowiedzi i nie musi się nad nimi długo zastanawiać. Ułatwiają też pracę ankietera.
pytania półotwarte
Inaczej zwane półzamknięte – są to pytania zamknięte z ukrytym na liście odpowiedzi podpytaniem otwartym np. inne (jakie), inaczej (jak).
pytania rozstrzygające
Rozpoczynają się najczęściej od „Czy ...?”. Respondent odpowiada na nie: tak, nie wiem lub nie mam zdania.
pytania dopełniające
Respondentowi proponuje się zestaw możliwych odpowiedzi do wyboru. Osoba badana może być poproszona o wybór.
pytania filtrujące
Inaczej zwane selekcyjne lub odsiewcze, wychwytują osoby, których będą dotyczyły kolejne pytania oraz osoby, których te pytania nie dotyczą
Czy pije Pan/i piwo EB a/Tak b/\Nie
- jeżeli Tak to proszę odpowiedzieć na pytanie 8
- jeżeli Nie to proszę przejść do pytania 15
pytania buforowe
Gdy w kwestionariuszu znajdują się pytania trudne, osobiste, drażliwe należy je pogrupować, przedzielając je pytaniami buforowymi, relaksującymi.
pytania sprawdzająco – kontrolne
Mogą znajdować się w różnych miejscach kwestionariusza, sprawdzają prawdomówność. Jest to w innej formie zadane pytanie o tę samą sprawę. Należy je umieścić odpowiednio daleko od pytania właściwego, aby respondent nie zauważył związku między tymi pytaniami.
pytania tabele
Na ich podstawie ankieter zadaje respondentowi wiele pytań prostych, które na przykład odwołują się do tej samej skali lecz odnoszą się kolejno do różnych przedmiotów, wartości
np. Jak często kupuje Pan/i niżej wymienione produkty:
częstotliwość zakupu
produkty codziennie 2-3 x w tygodniu 1 x w tygodniu rzadziej
cukier
mąka
pieprz
pytania sugerujące odpowied¼
• czy zgadza się Pan/i, że firma XYZ produkuje wyroby dobrej jakości ?
• czy proszek do prania Persil jest tak znakomity jak zawsze ?
pytania klasyfikacyjne (metryczkowe)
płeć: kobieta mężczyzna
wiek respondenta (przedziały muszą być rozłączne)
status głowy gospodarstwa domowego:
wykształcenie
dochody (pytamy w zależności od:
na rynku przemysłowym:
- wielkości firmy (mierzoną liczbą pracowników lub wielkością obrotów)
- branży, w której działa firma
- położenia graficznego
łagodzenie pytań
czy sprowadza Pan pirackie kasety do swojej wypożyczalni kaset video ?
czy zdarzyło się Panu sprowadzić do swojej wypożyczalni pirackie kasety ?
jak wiadomo wielu właścicieli wypożyczalni sprowadza pirackie kasety; czy Panu się to również zdarza ?
błędy interpretacji
Czy kupował Pan ostatnio pieczywo ?
należy bardzo uszczegółowić, zadawać konkretne pytania
Skala
Skala jest to odwzorowanie, czyli model rzeczywistych zjawisk i relacji.
Skale buduje się, przyporządkowując symbole mierzonym cechom według określonych zasad.
Skalowanie to czynność odwzorowania mierzonej cechy za pomocą wybranej skali.
Skale pomiarowe należy odróżnić od instrumentu pomiarowego (=kwestionariusza). W rzeczywistości są one składnikiem konstrukcji instrumentu pomiarowego, a nie samym instrumentem.
W badaniach marketingowych stosuje się następujące skale pomiarowe:
nominalną
porządkową
przedziałową
stosunkową
Skalowanie
skala nominalna – polega na nadawaniu etykietek interesującym nas obiektom; nie wartościuje ich ani nie porządkuje jedynie przypisuje je do określonych kategorii; umożliwia stwierdzenie różnic lub równości między mierzonymi cechami
lubię lody
nie lubię lodów
skala porządkowa – organizuje obiekty zgodnie z natężeniem mierzonej cechy; dowiadujemy się, że o kolejności obiektów oraz o ich pozycji względem siebie i mierzonej cechy, umożliwia uporządkowanie badanych cech obiektu
bardzo lubię lody
lubię lody
nie lubię lodów
skala interwałowa – przedziałowa – umożliwia nie tylko stwierdzenie relacji mniejszości lub większości, lecz również odstępów między przedziałami skali. Porządkuje obiekty, określa względne różnice między nimi
bardzo lubię bardzo nie lubię
1 2 3 4 5
skala ilorazowa – stosunkowa – umożliwia pomiar na najwyższym poziomie, dzięki istnienia naturalnego punktu zerowego lub naturalnej jednostki miary, na tej skali można porównać pomiary, obliczać ich stosunek
np. kwota pieniędzy wydawana w ciągu miesiąca na lody ................. zł
skalowanie zrównoważone – wymaga się ustalenia klasy środkowej oraz wyznaczenia jednakowej liczby klasy o jednakowej intensywności po obu stronach ustalonej klasy środkowej. Posiada równą liczbę pozytywnych i negatywnych kategorii
wspaniale
dobrze
bez zmian – klasa środkowa
¼le
okropnie
skalowanie niezrównoważone – po obu stronach skali występuje różna liczba klas lub klasy 0 niejednakowej intensywności (uwypukla kategorie ujemne lub dodatnie)
znakomicie
dobrze
zadawalające
słabo
parzysta liczba alternatyw – respondent nie ma możliwości odniesienia się do punktu neutralnego
zdecydowanie negatywny
zdecydowanie pozytywny
nieparzysta liczba alternatyw – skala zawiera środkową neutralną pozycję
zdecydowanie negatywny
obojętny
zdecydowanie pozytywny
skala wymuszająca – respondent musi wskazać ściśle określoną kategorię na skali odpowiedzi
skala nie wymuszająca – skalizuje się dodatkowy wariant
nie wiem, trudno powiedzieć, nie mam opinii na ten temat
skala rankingowa – gdy respondent porządkuje wymienione w kwestionariuszu kategorie według podanego kryterium (hierarchii ważności)
metoda porównywania parami – respondent wybiera jedną z dwóch możliwości zgodnie z podanymi kryteriami
skala alternatywna – zwykle zestaw par kilku cech, w stosunku do których respondent przyjmuje określone postawy
skala sumowania ocen:
porównawcza
respondent wymienionym cechom czy obiektom przyporządkowuje, zgodnie ze swoimi preferencjami oceny liczbowe, tak by dawały wymagana sumę, najczęściej 10 lub 100
rangowa
respondent rozdziela punkty między cechy lub obiekty według ustalonego kryterium, np. w hierarchii ważności
skale złożone:
skala pozycyjna
trzonem skali pozycyjnej jest skala nominalna, której poszczególne pozycje są oceniane przez respondentów za pomocą jednostkowych skal porządkowych; respondent ocenia zgodnie ze swoimi preferencjami każdą pozycję skali nominalnej określającej cechy produktu; oceny tej dokonuje się za pomocą skali porządkowej dołączonej do każdej pozycji skali nominalnej;
skala semantyczna – zestaw kilku lub kilkunastu skal porządkowych, niezależnie od siebie; budowa skali polega na doborze odpowiednich cech obiektu, z których każda jest oznaczona przeciwstawnymi określeniami; respondent zgodnie ze swoimi preferencjami wyróżnia jedną kategorię na każdej skali dwubiegunowej;
prezentacja wyników ma zazwyczaj postać wykresu; trudny w tej metodzie jest prawidłowe określenie biegunów
skala Stapela – zestaw skal jednobiegunowych o wartości od –5 do +5; wystarczy zastosowanie po jednym przymiotniku dla jednej skali; nie uwzględnia się przedziałów neutralnych; skala Stapela jest zatem przykładem skalowania wymuszającego.
skala Likerta – zestaw skal porządkowych
skale nominalne
składają się z wielu pozycji ; krótkie zdanie oznajmujące charakterystycznie określone postawy wobec obiektu
wszystkie pozycje skali mają przyporządkowane skale intensywności będące skalami dwubiegunowymi zazwyczaj pięciostopniowymi
stopnie skali opisane są werbalnie i numerycznie; kierunek przyporządkowania wartości numerycznych nie musi się zgadzać z wartościami werbalnymi
wyższe wartości numeryczne odzwierciedlają postawy pozytywne lub niższe negatywne
Skale pomiarowe
skala nominalna
skala porządkowa
skala przedziałowa
skala stosunkowa
Skala do pomiaru prób
1. prosta skala pomiarowa
- skala rang
- skala sumowanych ocen (porównawcza i rang)
2. złożona skala postaw
- skala pozycyjna
- skala semantyczna
- skala Stapela
- skala Likerta
Zasady skalowania
zrównoważona i niezrównoważona
graficzna forma skali
liczba
Ankieta pocztowa
- należy zadbać o możliwie najdokładniejszą podstawę próby (zwrotność ankiet jest niewielka, należy zadbać aby grupa osób była wystarczająco duża)
- zachęcić respondenta do wypełnienia ankiety w jasnym i zwięzłym liście przewodnim (osobna kartka, najlepiej aby list zwracał się imiennie do respondenta, bo wówczas czuje się on miło, że do niego napisano; w liście piszemy czego dotyczy ankieta, dlaczego właśnie do tej osoby wysłaliśmy ankietę;)
- obiecać respondentowi nagrodę za wypełnienie ankiety
• upominek dla każdego
• losowanie
• udoskonalenie produktu
- ankieta powinna być atrakcyjna i ciekawa (respondent zachwycony jest są gdy pytania otwarte, zniechęca się dużą ilością kartek do wypełniania; ankiety tematyczne są wybiórczo traktowane przez respondentów, ważna jest wielkość czcionki, wygląd estetyczny)
- ankieta powinna być w miarę krótka (im więcej pytań, tym mniejsza zwrotność, pytania tylko takie, które dają odpowied¼ na temat badania
- w miarę możliwości pytania powinny być zamknięte
- należy opłacić koszty przesyłki zwrotnej
• koperta z przyklejonym znaczkiem i wypisanym adresem
- należy zapewnić respondentowi anonimowość (klauzula, jeżeli chcesz wziąć udział w losowaniu to wypełnij część z nazwiskiem; można od kuponu odciąć nasze dane adresowe i włożyć do innej koperty)
- ankieta powinna dotrzeć do respondenta w firmie w środku tygodnia, w domu pod koniec tygodnia)
- należy wysłać ankietę do konkretnej osoby w firmie – imię i nazwisko, stanowisko
- ewentualnie należy wysłać list monitujący łącznie z egzemplarzem ankiety.
List przewodni
- jak największe spersonifikowanie listu – osobne dla pań i panów
- jaki charakter ma badanie czy naukowe, czy komercyjne
- dlaczego ankieta trafiła do tego respondenta
- kto prowadzi badanie
- ewentualnie na czyje zlecenie
- dlaczego respondent nie wziął udziału w badaniu, zachęcenie do udziału (pomoc instytucji badawczej, wyniki ważne dla rozwoju nauki, opinie mogą mieć wpływ na uleopszenie produktu)
- co konkretnie ma uczynić respondent (zaznaczyć właściwy wariant i włożyć do koperty zwrotnej)
- do czego będą wykorzystane udzielone odpowiedzi
- czy badanie ma charakter anonimowy czy nie
Ankieta pocztowa - zalety
- możliwość dotarcia do wszystkich (możliwość poddania pomiarowi dużej próbie, w różnych miastach)
- łatwość dotarcia do odległych zakątków kraju
- wszyscy respondenci otrzymują ankietę w ciągu paru dni
- względnie małe koszty jednostkowe
- możliwość zamieszczenia pytań z wieloma wariantami odpowiedzi do wyboru
- respondent może spokojnie zastanowić się nad odpowiedziami, może je przeanalizować
- może zadawać drażliwe pytania
- możliwość całkowitej standaryzacji kwestionariusza – wszystkie odpowiedzi są takie same
- eliminuje efekt ankietera (czasami podoba nam się ankieter dlatego fałszujemy fakty, ankieter się spieszy lub modulacją głosu sugeruje odpowied¼)
- możliwość samodzielnego przeprowadzenia badania bez udziału działu marketingu
Ankieta pocztowa – wady
- niski procent odpowiedzi – zwrotność 10 – 15 %
- trudności z utrzymaniem reprezentatywności
- długi czas realizacji badania
- brak pewności kto naprawdę odpowiadał na pytania ankiety
- nie można zastosować skomplikowanego kwestionariusza i wielu instrukcji
- nie znamy reakcji respondentów
- nie można zastosować pytań dodatkowych, niczego na bieżąco tłumaczyć
- czasami dwuznaczne odpowiedzi, brak możliwości sprawdzenia
- możliwość fałszowania metryczki
- monit, gdy ankieta jest anonimowa wysyła się do wszystkich respondentów
- malejąca efektywność pomiaru w miarę zmniejszania się procentu odpowiedzi
Ankieta prasowa
Zalety:
- większy procent odpowiedzi niż w ankiecie pocztowej
- stosunkowo niski koszt
- zabiera mniej czasu
- wygodna dla respondentów, gwarantuje im pełną anonimowość
Wady:
- określona grupa respondentów
- możliwość otrzymania kilku ankiet od jednego respondenta, szczególnie wówczas gdy obiecana jest nagroda
- pewne czaso- i pracochłonności czynności jakie podejmują respondenci
- pewne koszty ponoszone przez respondentów (przesłanie kwestionariuszy)
Ankieta radiowa i telewizyjna
Ogłoszenie w radiu lub telewizji tekstu kwestionariusza oraz uzyskanie pisemnych odpowiedzi przesyłanych pocztą lub inną drogą
zaleta: całkowita anonimowość
wada: kwestionariusz nie może być obszerny, oryginalnie wydrukowany
Ankieta komputerowa
Prezentowanie pytań na ekranie monitora lub terminalu – uzyskanie odpowiedzi przez system przycisków. Możliwość napisania kwestionariusza na dyskietce i rozesłanie jej do respondentów
zalety: redukuje błędy wynikające z bezpośrednich kontaktów respondentów z ankieterem
możliwie szybkie przetworzenie danych
wady: dostęp do internetu, komputera jest ograniczony
nie można znale¼ć grupy reprezentatywnej
Ankieta ogólna
Rozmieszczenie kwestionariusza w miejscach ogólnie dostępnych np. targi, wystawy, hotele, sklepy, zainteresowania mogą je pobrać, wypełnić i przesłać pod wskazany adres lub złożyć we wskazanym miejscu.
Ankieta opakowaniowa
Prezentacja respondentom wydrukowanego na opakowaniu (strona wewnętrzna) kwestionariusza oraz uzyskanie pisemnych odpowiedzi drogą pocztową lub inną. Kwestionariusz może być także wydrukowany na karcie gwarancyjnej.
Ankieta audytoryjna
Rozdanie kwestionariusza respondentom zgromadzonym na sympozjum, zebraniu, zje¼dzie. Po pisemnym wypełnieniu ankiety, zbiera je osoba prowadząca badanie lub są wrzucane do przygotowanych urn.
zalety: kontrola pomiaru, duży procent odpowiedzi, anonimowość, ankieter może wyjaśniać niejasności
wady: ograniczoność przeprowadzenia takiego badania (mało zjazdów, konferencji)
Ankieta bezpośrednia
Rozdanie przez ankieterów kwestionariuszy respondentom w określonych miejscach (ulice, targi, wystawy, zakłady pracy, punkty sprzedaży). Wypełnione przez respondenta kwestionariusze przesyłane są do badacza pocztą lub składane w określonych miejscach.
wada: ankieta nie do końca jest anonimowa
zaleta: możliwość wyjaśnienia niejasnych pytań
Ankieta telefoniczna
Odpowied¼ pisemna podzielona na podyktowanym przez telefon kwestionariuszu. £ączy niektóre właściwości ankiety pocztowej i wywiadu telefonicznego. Podstawową wadą jest ograniczenia objętość kwestionariusza, który nie jest wydrukowany.
Panel metoda ilościowa
Panel – próba osób, gospodarstw domowych czy instytucji, na której bez przerwy lub w określonych odstępach czasu przeprowadza się badanie empiryczne za pomocą ankiet lub wywiadu.
Panel w badaniu marketingowym to stała grupa osób, która zgadza się na dostarczenie danych w określonym czasie.
Panel konsumentów jest próbą indywidualnych konsumentów lub gospodarstw domowych, wybraną metodą reprezentacyjną do wielokrotnych badań prowadzonych w regularnych odstępach czasu i z reguły w tym samym zakresie przedmiotowym.
Próbę panelu dobiera się w sposób bardzo staranny, poprzez dobór proporcjonalny i losowy tak, aby możliwie wiernie odzwierciedlała strukturę całej populacji.
Wykorzystując panel konsumentów możliwe jest analizowanie uzyskanych opinii w czasie testowania zależnie od cech społeczno – ekonomicznych respondentów tj.: wiek, dochód, miejsce zamieszkania, stan rodziny, wykształcenie.
Charakterystyczne cechy badań panelowych:
- systematyczność
- powtarzalność prowadzonych obserwacji
Rodzaje paneli:
Według kryterium ciągłości pomiaru
- panel stały – ciągłe udzielanie odpowiedzi przez respondentów
- panel okresowy – pomiar cech respondentów w zależności od potrzeb informacyjnych decydentów
Według kryterium jednostek badanych:
- panel konsumentów
- panel punktów sprzedaży – sklepów, hurtowni, magazynów
- panel przedsiębiorstw usługowych, produkcyjnych, handlowych, gospodarstw rolnych
Według kryterium sposobu pomiaru wybranych cech respondentów:
- panel pocztowy, którego uczestnik przesyła pocztą co pewien czas np. raz w tygodniu lub raz w miesiącu, dane w przygotowanych w tym celu dziennikach
- panel telefoniczny – polega na przeprowadzaniu, najczęściej w stałych odstępach czasu, wywiadów telefonicznych
- panel bezpośredni – polega na wykorzystaniu takich form pomiaru jak: wywiady (osobiste lub grupowe), rejestracja częstotliwości oglądania programów w tv (za pomocą instrumentów montowanych do odbiorników), spisy inwentaryzacyjne w punktach sprzedaży, rejestruje się dane, będące przedmiotem badania
Ze względu na skład ich uczestników:
- panele statyczne – nie zmieniany zespół uczestników przez cały czas trwania pomiarów
- panel dynamiczny – skład jest zmieniany i uzupełniany proporcjonalnie do zmian populacji badanej, z uwzględnieniem naturalnego zmniejszania się grupy uczestników
Ze względu na liczbę poruszanych tematów:
- panele jednotematyczne zwane klasycznymi, ciągły pomiar jednej lub kilku cech jednocześnie w ciągu całego okresu utrzymywania panelu
- panele wielotematyczne – omnibusy, mierzenie różnych cech w zależności od potrzeb informacyjnych
W panelu konsumentów podmiotem badań są:
- zmiany indywidualnych wzorców konsumpcji oraz wzorców konsumpcji na określonych segmentach rynku
- działania konkurentów w porównaniu do własnej działalności na rynku, zmian dotyczących wytwarzanych produktów, a także produktów nowych
- zmiany wielkości zakupów poszczególnych towarów własnych i konkurencji, struktury konsumpcji
- zmiany motywów postępowania konsumentów, lojalności względem określonych marek
- zmiany efektywności i skuteczności poszczególnych elementów promocji, zwłaszcza reklamy
- bieżący stan posiadania towarów przez gospodarstwa domowe
Badania prowadzone za pomocą panelu punktów sprzedaży koncentrują uwagę na produktach. Stanowią one najczęściej ¼ródło informacji o:
- kształtowaniu się sprzedaży finalnej produktów na rynku
- udziale sprzedaży danego produktu lub marki w sprzedaży detalicznej grupy artykułów
- kształtowaniu się sprzedaży danego produktu w różnych typach punktów sprzedaży
- zmiany w wielkościach: sprzedaży, dostaw, zapasów, zakupów w okresie objętym badaniem
- kształtowaniu się wielkości sprzedaży produktu w poszczególnych badanych okresach
Zalety metody panelowej:
- duża reprezentatywność informacji pozwalająca na uogólnienie wniosków
- możliwość śledzenia zmian opinii i zachowań konsumentów w czasie
- możliwość uchwycenia związków przyczynowo – skutkowych, zmian opinii i zachowań
- uzyskanie w sposób ciągły informacji o motywach działania
- duża przydatność do testowania opinii konsumentów o produktach
- wysoki stopień wiarygodności uzyskanych informacji ze względu na krótki okres dzielący zajście badanego faktu do jego rejestracji
- niższy koszt doboru respondentów do panelu przy wielu badaniach na różne tematy niż do ankiet lub wywiadów opartych na próbkach wyrywkowych
- większa rzetelność uzyskanych informacji w porównaniu z wynikami na różnych, stale zmieniających się próbach
- szybkość uzyskania informacji
- możliwość tworzenia podpaneli
- eliminacja powtórzeń metryczki
Wady metody panelowej
- trudności w utrzymaniu reprezentatywności próby przez dłuższy czas z powodu przyczyn obiektywnych (zgon, zmiany miejsca zamieszkania) i subiektywne (rezygnacja z uczestnictwa, brak zainteresowania badaniami, brak korzyści materialnych)
- konieczność rotacji, czyli okresowej wymiany respondentów (zmienia się respondentów, starzenie się panelu)
- konieczność nie tylko wyboru ale i pozyskiwanie respondentów do dłuższej współpracy
- potrzeba opłacania lub stosowania innych zachęt w celu utrzymania panelu przez dłuższy czas
- możliwość występowania u respondentów panelu tzw. efektu panelowego, polegającego na zmianach ich zachowań na skutek częstego udziału w ankietach
Metody ilościowe a metody jakościowe
Metody ilościowe Metody jakościowe
- odpowiada na pytanie „ile” - odpowiada na pytanie „co”, „jak”, „dlaczego”
- narzędzie pomiaru kwestionariusz (pytania o ustalonej formie, przewaga pytań zamkniętych) - swobodny sposób pozyskiwania informacji (scenariusz i pytania jako zarys wywiadu, pytania otwarte)
- koncentrują się na pytaniach rozstrzygających - koncentrują się na pytaniach eksploracyjnych „dlaczego”
- dobór próby losowy , kwotowy (= proporcjonalny) - dobór próby celowy
- większe próby 200 – 1000 osób - mniejsze próby 20 – 50 osób
- mniejszy wpływ osoby prowadzącej (ankietera) na przebieg badania - większy wpływ osoby prowadzącej (moderatora) na przebieg badania
- możliwość ilościowej generalizacji wyników na całą populację (reprezentatywne) - brak możliwości ilościowej generalizacji wyników na całą populację (niereprezentatywne)
- metoda interpretacji – z wykorzystaniem analiz statystycznych – bardziej obiektywna - metoda interpretacji – bez wykorzystania analiz statystycznych – bardziej swobodne i subiektywne
Wywiady bezpośrednie dzielą się na:
- indywidualne – osobiste
- grupowe
Wszystkie rodzaje wywiadów charakteryzują się dwiema cechami takimi jak:
• stopień standaryzacji wywiadu:
- całkowicie niestandaryzowane, czyli swobodne
- standaryzowane – zwane także wywiadami kwestionariuszowymi
Im większy stopień standaryzacji, tym mniejszą swobodę ma osoba prowadząca wywiad.
• stopień jego głębokości i jednocześnie stopień ukrycia przed respondentem celu wywiadu
Gdy prowadzący stara się wydobyć od respondenta więcej dokładnych wiadomości dotyczących zwłaszcza motywów jego postępowania, to wywiad staje się głębszy.
KLASYFIKACJA WYWIADÓW BEZPOŁREDNICH
• wywiady proste standaryzowane
- instrument pomiarowy to standaryzowany kwestionariusz z wyskalowanymi odpowiedziami
- zdanie osoby prowadzącej wywiad ogranicza się do przeczytania pytań i zanotowania odpowiedzi
• wywiady proste niestandaryzowane tzw. wywiady swobodne
- występują często na etapie projektowania badania
- osoba prowadząca wywiad osobisty ma dużą swobodę w zadawaniu i modyfikacji pytań, wyjaśnianiu ich znaczenia oraz zadawaniu pytań dodatkowych
- w kwestionariuszu ankietowym przeważają pytania otwarte
- prowadzący wywiad może pokazywać respondentowi rysunki, próbki towarów, plansze, tablice
Występuje ścisły związek ankietera z respondentem.
• wywiady pogłębione standaryzowane
- indywidualne lub grupowe
- pytania pośrednie z wyskalowanymi odpowiedziami
- sondaże określonego segmentu rynku towarów konsumpcyjnych
- przykładami wywiadów pogłębionych standaryzowanych są metody projekcyjne
- osoba prowadząca wywiad musi być przeszkolona i doświadczona
• wywiady pogłębione niestandaryzowane
- rozmowa, której celem jest zebranie danych dotyczących bezpośrednio osoby poddanej pomiarowi
- indywidualne lub grupowe
- często stosowane są na etapie projektowania badań marketingowych
- duże doświadczenie osoby prowadzącej wywiad
Musi zachęcić respondentów do swobodnych wypowiedzi na dany temat.
- bardzo ważna jest instrukcja przeprowadzenia wywiadu
WYBÓR RODZAJU WYWIADU
Decyzję o wyborze rodzaju wywiadu podejmuje badacz.
Wywiady proste standaryzowane stosuje się gdy:
- prowadzący wywiad i respondent rozumieją się wzajemnie co do celu pomiaru i rodzaju poszukiwanych danych
- respondent jest zdolny do dostarczenia potrzebnych danych
- respondent jest skłonny udzielić odpowiedzi.
Jeżeli przynajmniej jeden z wymienionych czynników nie spełnia oczekiwań badacza, to powinien on zastosować wywiad pogłębiony standaryzowany. Gdy nadal nie ma potrzebnych danych, to stosuje się w kolejności wywiad prosty niestandaryzowany, a potem pogłębiony niestandaryzowany.
METODY PROJEKCYJNE
Zalicza się je do wywiadów standaryzowanych. Respondent oceniając takie cechy jak postawy, motywy, zachowanie się innych osób przypisuje im nieświadomie niektóre swoje cechy.
Respondent dokonuje podświadomie projekcji, czyli przeniesienia własnych cech na oceniane osoby lub rzeczy.
Ta nieświadoma projekcja spowoduje, że wypowiedzi respondenta są w miarę obiektywne. Dzięki temu badacz może przeprowadzić pomiar cech, głównie psychicznych, które byłoby trudno ujawnić w inny sposób.
W zależności od mierzonych cech i użytych do tego celu instrumentów wyróżnia się cztery grupy metod:
• metody skojarzeń
- swobodnych
- kontrolowanych
• metody uzupełnień
- zdań
- krótkich opowiadań
• metody wyobrażeń
• metody konstrukcji
- testy rysunkowe (balonowe)
- testy obrazkowe
POMIARY FIZJOLOGICZNE
Fizyczne i nieświadome reakcje człowieka na oddziaływanie środków reklamy, opakowań i inne bod¼ce mogą dać wiele informacji decydentom w zakresie działań marketingowych.
Przykładami takich reakcji są:
- fale mózgowe
- przyspieszone bicie serca
- ruch gałek ocznych – tachistoskopia
- ruch ¼renic ocznych – pupilometr
- wrażliwość skóry – psychogalwanometr
- natężenie głosu
- wyraz twarzy
- temperatura ciała
- gra mięśni
Wszystkie te reakcje można mierzyć głównie za pomocą instrumentów mechanicznych.
METODY OBSERWACJI
Metody obserwacji traktować należy jako pomiar dodatkowy uzupełniający. Osoba obserwowana jest biernym obiektem pomiaru.
Podział obserwacji:
- obserwacja czynna (uczestnicząca) i obserwacja bierna (nieuczestnicząca)
- obserwacja przeprowadzana w naturalnych warunkach rynkowych i obserwacja przeprowadzana w warunkach specjalnie do tego celu zaaranżowanych
- obserwacja standaryzowana i niestandaryzowana
- obserwacja sporadyczna i obserwacja systematyczna
- obserwacja łączona z technikami innych metod badawczych
- obserwacja wspomagana urządzeniami rejestrującymi reakcji nabywcy/konsumenta
METODY HEURYSTYCZNE (TWÓRCZEGO MYŁLENIA)
Stosowane są w prognozowaniu o charakterze subiektywnym, są ¼ródłem informacji o charakterze jakościowym.
Metoda ocen ekspertów – budowanie prognoz, których podstawą są pisemne lub ustne formy wypowiedzi – uczestników – ekspertów dobranych w sposób celowy. Wypowiedzi ekspertów mogą mieć formę równoległych lub kolejnych ekspertyz.
Metoda delficka – seria powtarzanych badań ankietowych skierowanych do celowo wybranej grupy ekspertów, w celu uzyskania zgodnych opinii i stanowisk, co do przyszłego rozwoju zjawisk i procesów będących obiektem badania.
Metoda burzy mózgów - grupowego myślenia, generowania nowych pomysłów
- pomysły gorące do praktycznego zastosowania
- pomysły, których wykorzystanie wymaga przygotowania
- pomysły bezużyteczne.
REJESTRACJA I SPIS
Służą pomiarom cech rzeczy i zjawisk. Przykładem rejestracji jest prowadzenie w przedsiębiorstwie raportu kasowego i zapisy wartości każdej transakcji w księgowości. Na zewnątrz przedsiębiorstwa prowadzona jest rejestracja obrotu towarów na szczeblu handlu hurtowego i detalicznego.
- Inwentaryzacja sklepowa – rejestracja wielkości sprzedaży za okresy dwumiesięczne
- Inwentaryzacja produktów – pomiar próby produktów a nie sklepów
- Rejestracja skoringowa – elektryczny odczyt numerów produktów oznaczonych kodem kreskowym (skaner)
DEGUSTACJE I OCENY PRÓBEK
W pomiarach w formie degustacji biorą udział tylko zmysły degustatora. Degustacja to ocena jakości towarów żywnościowych, zwłaszcza używek. Dokonuje się jej przeważnie grupowo.
EKSPERYMENT RYNKOWY
Przeprowadzany jest w warunkach naturalnych. Umożliwia pomiar preferencji nabywców w stosunku do nowych produktów, zmian cen, nowych opakowań, zmian w dystrybucji lub zmian w strategii promocji.
Eksperyment standardowy – test sprzedaży – wykorzystana jest własna sieć dystrybucyjna przedsiębiorstwa.
Eksperyment kontrolowany – prowadzony przez firmy badawcze wykorzystujące niezależną sieć dystrybucyjną i system magazynów.
Eksperyment laboratoryjny
Prowadzony jest w warunkach sztucznych. Umożliwia maksymalne kontrolowanie wpływu zmiennych niezależnych. Można wyeliminować prawie wszystkie ¼ródła błędów prócz efektu eksperymentatora. Stosowany często we wstępnym testowaniu nowych produktów i opakowań, tekstów reklamy.
test audytoryjny - służy do badania efektywności reklamy
test tachistoskopowy – służy do pomiaru skuteczności oddziaływania środków reklamy wizualnej
Rodzajem eksperymentów są metody symulacyjne.
Budowanie modelu sytuacji eksperymentalnej
Model dystrybucyjny
- dostępne dane statystyczne o wielkości, kosztach, odległości przewozów, liczbie i miejscu zamieszkania nabywców, kosztach magazynowania. Najczęściej jest to model komputerowy.
Symulowany test rynkowy – STM
- testowanie najczęściej kupowanych produktów konsumpcyjnych
- określenie prawdopodobnego udziału nowego produktu na rynku na podstaw
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
