Mapa Serwisu
|
| Lokaty towarzystw ubezpieczeniowych |
|
Admin dnia stycznia 15 2007 17:01:15
|
Lokaty towarzystw ubezpieczeniowych
Drugim po składce ubezpieczeniowej ¼ródłem dochodów zakładu ubezpieczeń są lokaty. Stanowią one w polskich towarzystwach ubezpieczeniowych około 5 do 15% przychodów ubezpieczycieli, (natomiast składki od 60 do 95% łącznie ze składką z tytułu reasekuracji czynnej). Inne najmniej znaczące przychody w aktywach ogółem firm ubezpieczeniowych pochodzą z działalności operacyjnej oraz z zysków nadzwyczajnych.
Dochody z działalności lokacyjnej stanowią przede wszystkim przychody z lokat: rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, kapitałów własnych oraz innych wolnych środków finansowych zakładu ubezpieczeń. Rezerwy techniczne tworzone są dla zapewnienia funduszy na pokrycie bieżących i przyszłych odszkodowań i świadczeń ubezpieczeniowych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe (fundusz ubezpieczeniowy) pomniejszone o udział reasekuratorów, powinny mieć pokrycie w posiadanych przez firmę lokatach. Jeżeli wska¼nik pokrycia jest niższy niż 100%, zagraża to bezpieczeństwu firmy.
Jednak nie wszystkie towarzystwa ubezpieczeniowe spełniały w 1996 r. ten wymóg bezpieczeństwa, nadal działają ubezpieczyciele posiadający wska¼nik pokrycia poniżej 100%.
Rezerwy nie mające pokrycia w odpowiednio płynnych lokatach nazywane są rezerwami pustymi. Jeżeli suma rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (a ściślej ich części na udziale własnym) jest w 100% pokryta lokatami, oznacza to, że towarzystwo ubezpieczeniowe nie konsumuje składki bieżącej na zobowiązania wynikające z umów zawartych w okresach poprzednich. Jeżeli natomiast lokaty przewyższają rezerwy, ubezpieczyciel zachowuje płynność finansową, a większa część funduszu ubezpieczeniowego zabezpieczona jest przed skutkiem inflacji24.
Ograniczenia prawne zasad lokowania funduszy ubezpieczeniowych określone zostały w ustawie o działalności ubezpieczeniowej uchwalonej 28 lipca 1990 r.25
Ograniczenia prawne działalności lokacyjnej stosowane w Polsce służą zwiększeniu bezpieczeństwa funkcjonowania rynku ubezpieczeniowego, zapewnieniu odpowiedniej kondycji finansowej firm i ich wypłacalności, a przede wszystkim służą bezpieczeństwu klientów towarzystw ubezpieczeniowych26.
W myśl art. 61 ustawy ubezpieczyciel powinien lokować swoje środki w taki sposób, aby uwzględniając rodzaj i strukturę posiadanych ubezpieczeń, osiągnąć jak największy stopień bezpieczeństwa i rentowności przy jednoczesnym zachowaniu płynności środków. Według ustawy ubezpieczyciel jest zobowiązany do zawiadamiania organu nadzoru - ministra finansów oraz PUNU o nabyciu udziałów bąd¼ akcji podmiotu gospodarczego, jeżeli przekraczają one 10% wartości nominalnej kapitału akcyjnego (zakładowego) tego podmiotu i o lokatach w przedsiębiorstwach zależnych od zakładu ubezpieczeń lub od których on jest zależny. Organ nadzoru może nałożyć ograniczenia sposobów lokowania środków funduszu ubezpieczeniowego przez organ nadzoru, jeżeli uzna, że dotychczasowy sposób lokowania może zagrozić wypłacalności ubezpieczeń.
Zgodnie z art. 63 Ustawy o działalności ubezpieczeń, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest lokować środki stanowiące pokrycie funduszu ubezpieczeniowego w kraju (z uwzględnieniem dodatkowych ograniczeń wynikających z artykułu 64 - wyłączając ubezpieczenia na życie związane z funduszem inwestycyjnym) w następujące instrumenty:
Bony skarbowe - bez ograniczeń,
Obligacje Skarbu Państwa - bez ograniczeń,
Inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez państwo, depozyty skarbowe, pożyczki udzielane Skarbowi Państwa i pożyczki gwarantowane przez Skarb Państwa - bez ograniczeń,
Obligacje gmin - bez ograniczeń,
Obligacje emitowane przez inne podmioty niż określone w pkt. 2-4 - do 5% funduszu ubezpieczeniowego,
Pożyczki zabezpieczone hipotecznie,
Nieruchomości (z wyłączeniem nieruchomości rolnych),łącznie udział dwóch ostatnich lokat (pkt. 6 i 7) nie może przekraczać 25% funduszu ubezpieczeniowego, przy czym udział lokat w jednej nieruchomości nie może przekraczać 5% funduszu ubezpieczeniowego, zaś udział lokat w pożyczkach zabezpieczonych hipotecznie nie może przekraczać 5% funduszu ubezpieczeniowego, a udział lokat w pożyczce nie może przekraczać 50% wartości nieruchomości hipotecznej,
Akcje dopuszczone do publicznego obrotu - do 30% funduszu ubezpieczeniowego, ale liczone łącznie z pkt. 12 (jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych),
Udziały i akcje w krajowych spółkach prawa handlowego nie dopuszczonych do publicznego obrotu - do 15% funduszu ubezpieczeniowego, z tym, że udział lokat w jednym podmiocie lub grupie podmiotów zależnych nie może przekraczać 10% funduszu ubezpieczeniowego,
Depozyty bankowe - łącznie do 20% sumy funduszy własnych banku,
Pożyczki pod zastaw praw wynikających z umowy ubezpieczenia na życie - do 15% funduszu ubezpieczeniowego,
Fundusze powiernicze.
Od 1997 r. przepisy prawa umożliwiają lokowanie środków funduszu ubezpieczeniowego w państwach należących do OECD oraz innych krajów, z którymi Polska zawarła umowy27 (do 5% funduszu ubezpieczeniowego).
Towarzystwa ubezpieczeniowe nie wykorzystują stworzonych ustawą możliwości lokacyjnych. Wynika to m.in. z mało rozwiniętego rynku finansowego w Polsce.
Niedorozwój rynku finansowego, jego duża niestabilność powodują w praktyce znaczne ograniczenia w lokowaniu wolnych środków firm ubezpieczeniowych. Jednocześnie z punktu widzenia pojedynczego zakładu ubezpieczeń zapisy ustawowe dotyczące lokat mogą być nawet postrzegane jako istotne ograniczenie samodzielności w polityce lokacyjnej.
Istotny wpływ na strukturę lokat wywierają także przepisy kodeksu handlowego normujące zasady funkcjonowania spółek oraz przepisy podatkowe. Przykładowo obowiązujące do 1996 r. zwolnienie z 40-procentowego podatku dochodowego zysków ze sprzedaży obligacji w obrocie publicznym znacznie podwyższyło ich rentowność i skłonność do inwestowania właśnie w ten instrument.
Ważna grupa czynników wpływających na politykę lokacyjną ubezpieczycieli związana jest z otoczeniem firmy. Zaliczamy do nich przede wszystkim stopień rozwoju całego rynku ubezpieczeniowego, a także rynku pieniężnego i kapitałowego. Rynek finansowy w Polsce cały czas jest w fazie intensywnego rozwoju, dlatego różnorodnych możliwości dokonywania lokat z roku na rok jest coraz więcej. Z rozwojem rynku finansowego związane są różnorodne czynniki wpływające na politykę lokacyjną firm ubezpieczeniowych, takie jak np. poziom i dynamika podstawowych stóp procentowych, stopa inflacji, kursy wymiany walut itp. Poza tym istotny wpływ może wywierać także polityka gospodarcza państwa, w tym budżetowa oraz polityka pieniężna banku centralnego (powiązania między sektorem ubezpieczeniowym a rynkiem pieniężnym i kapitałowym prezentuje schemat nr 2).
Schemat 2
Do czynników wewnętrznych determinujących politykę lokowania funduszu ubezpieczeniowego należą m.in. wielkość firmy ubezpieczeniowej, udział w rynku oraz rodzaj prowadzonej przez nią działalności.
Kolejna grupa uwarunkowań o charakterze wewnętrznym wpływających na lokaty wynika ze strategii firmy ubezpieczeniowej. Na politykę lokacyjną wywierają wpływ m.in. takie czynniki jak: struktura organizacyjna czy też stopień decentralizacji w zarządzaniu finansami firmy.
Możliwości inwestycyjne firm ubezpieczeniowych są uzależnione od ofert występujących na rynku kapitałowym oraz pieniężnym, a także na rynku nieruchomości. Rozwój rynku finansowego w Polsce rozszerza wachlarz instrumentów finansowych, w jakie ubezpieczyciele mogą lokować środki (nowym instrumentem są np. obligacje komunalne).
Zasady racjonalnej gospodarki środkami wskazują, że lokaty ubezpieczeniowe powinny być pewne, płynne i rentowne28. Pewne - pozbawione nadmiernego ryzyka inwestycyjnego, płynne - posiadające płynność finansową, czyli odpowiedni poziom zbywalności, rentowne - przynoszące zyski. Wprawdzie w Polsce ubezpieczyciele mają już różnorodne możliwości inwestowania, ale nie są one w pełni wykorzystywane, gdyż nie spełniają, ze względu na niedorozwój systemu finansowego, warunków bezpieczeństwa, płynności itp. Przykładowo rynek kapitałowy, charakteryzujący się dużą niestabilnością, jest barierą dla bezpiecznych inwestycji; wciąż wysoka inflacja przyczynia się do dużego ryzyka w inwestowaniu.
W 1996 r. przychody z lokat wyniosły 1148,4 mln zł i w stosunku do 1995 r. wzrosły o 59,9%, o czym zdecydowały m.in. wyższe o 115,5% dochody ze sprzedaży lokat. W strukturze lokat towarzystw ubezpieczeniowych w latach 1993-1996 nastąpiły zmiany polegające na zwiększeniu lokat w papiery wartościowe gwarantowane przez państwo, a także w akcje oraz udziały w spółkach i w nieruchomości. W strukturze lokat zmniejszał się udział lokat bankowych, które stanowiły w 1993 r. 55,3%, w 1994 r. - 31,1%, w 1995 r. lokaty terminowe w instytucjach finansowych wynosiły 17,1%, w 1996 r. - 13,5%, w I półroczu 1997 r. - 9,9%.
Tendencja do spadku lokat w bankach wynika z kilku przyczyn, m.in29 oprocentowanie lokat w bankach przestało być konkurencyjne w stosunku do innych lokat. W latach '90 nastąpił rozwój innych alternatywnych możliwości lokacyjnych na polskim rynku pieniężnym i kapitałowym, a w pewnym stopniu mniejsza atrakcyjność tego typu lokat spowodowana jest większą niestabilnością systemu bankowego. Na znaczne ograniczenie lokat w depozytach bankowych miała wpływ nowelizacja ustawy o działalności ubezpieczeniowej, w której ograniczono możliwość lokowania środków funduszu ubezpieczeniowego w jednym banku do 20% funduszy własnych danego banku.
Większość zakładów ubezpieczeniowych w 1995 r. oraz w 1996 r. lokowała kapitały w dwóch lub trzech instrumentach finansowych, np. w skarbowych papierach wartościowych i depozytach bankowych lub akcjach i udziałach w spółkach.
Dane dotyczące struktury lokat zakładów ubezpieczeń w 1995 r. i w 1996 r. przedstawia tabela 4.5. Jak z niej wynika, w portfelach inwestycyjnych towarzystw ubezpieczeniowych największy udział miały papiery wartościowe o stałej kwocie dochodu (bony skarbowe, obligacje Skarbu Państwa, bony pieniężne NBP itp.). W 1996 r. na pierwszym miejscu były dłużne papiery wartościowe i inne papiery wartościowe o stałej kwocie dochodu 60,57%, natomiast na drugim miejscu były akcje, udziały i inne papiery wartościowe o zmiennej kwocie dochodu 16,98%, a dopiero na trzecim miejscu lokaty terminowe 13,52%.
W 1997 r. nadal dominowały w strukturze lokat inwestycje w dłużne papiery wartościowe oraz inne papiery wartościowe o stałej kwocie dochodu (61% lokat ogółem), na drugim miejscu są akcje, udziały i inne papiery wartościowe o zmiennej kwocie dochodów.
Jak wynika z przytoczonych danych (tabela 5.1), wpływy z lokat mają coraz większe znaczenie w gospodarce finansowej polskich towarzystw ubezpieczeniowych. Zwiększają one bezpieczeństwo ekonomiczne ubezpieczyciela oraz stanowią istotne ¼ródło zysków firmy ubezpieczeniowej30.
Tabela 5.1.
Struktura lokat zakładów ubezpieczeniowych w 1995 r. i 1996 r. (%)
Lokata 1995 1996
I Nieruchomości 5,77 4,38
1.Grunty własne 0,17 0,15
2.Budynki i budowle 3,95 3,22
3.Inwestycje budowlane i zaliczki na poczet inwestycji 1,65 0,99
II Lokaty w jednostkach zależnych i stowarzyszonych 5,33 3,24
1.Akcje i udziały w jednostkach zależnych i stowarzyszeniach 5,00 3,21
2.Pożyczki dla jednostek zależnych i stowarzyszonych
oraz dłużne papiery wartościowe emitowane przez te jednostki 0,13 0,03
3.Pozostałe udziały 0,20 0,00
4.Pożyczki dla jednostek, w których ubezpieczyciel ma udziały i akcje
oraz dłużne papiery wartościowe tych jednostek 0,00 0,00
III Inne lokaty finansowe 88,39 92,03
1.Akcje, udziały i inne papiery wartościowe o zmiennej kwocie dochodu
oraz jednostki uczestniczące w funduszach powierniczych 15,67 16,98
2.Dłużne papiery wartościowe i inne papiery wartościowe o stałej kwocie dochodu 54,63 60,57
3.Udział we wspólnych przedsięwzięciach lokacyjnych 0,02 0,01
4.Pożyczki hipoteczne 0,78 0,81
5.Pozostałe pożyczki 0,04 0,02
6.Lokaty terminowe w instytucjach finansowych 17,18 13,52
7.Pozostałe lokaty >0.08 0,12,
IV Należności depozytowe od cedentów 0,51 0,35
Lokaty ogółem 100,0 100,0
¬ródło: Rynek ubezpieczeniowy w Polsce w 1995 r. Ministerstwo Finansów, Warszawa (kwiecień) 1996 oraz Biuletyn PUNU za 1996 r. Warszawa, 15 kwietnia 1997 r.
Polityka inwestycji kapitałowych towarzystw ubezpieczeniowych w wysoko rozwiniętych krajach Europy Zachodniej kształtuje się odmiennie niż w Polsce. Większy jest w tych krajach udział inwestycji w akcje notowane na giełdzie oraz nieruchomości; lokaty bankowe stanowią zaledwie od 1 do 5% portfela.
W 1994 r. ogólna struktura lokat towarzystw ubezpieczeniowych krajów zrzeszonych w Europejskim Stowarzyszeniu Ubezpieczycieli CEA przedstawiała się następująco:
nieruchomości i grunty 8%
udziały partycypacyjne 6%
różne papiery wartościowe i jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych 25%
obligacje o stałym dochodzie 35%
pożyczki i pożyczki hipoteczne 21%
lokaty w instytucjach finansowych 2%
inne lokaty 3%
Przewiduje się, że w najbliższych latach w Polsce nastąpi przejście od pasywnego do aktywnego lokowania funduszy. Jedną z przyczyn jest zaostrzająca się konkurencja między towarzystwami ubezpieczeniowymi, a także zmniejszająca się marża zysku na tradycyjnych produktach ubezpieczeniowych. Podstawowym czynnikiem, który zwiększa zainteresowanie portfelem inwestycyjnym, jest konieczność utrzymania bieżącej płynności. Towarzystwa ubezpieczeniowe musza zarządzać swoimi funduszami na podobnych zasadach jak banki. Konieczność zróżnicowania portfela lokat wymaga dzielenia środków między różne formy i kierunki lokowania.
|
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.
Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.
Brak ocen.
|
|
|
|
